Si Juan Hunyango, ang Dakilang Manggagaya

      Si Juan Hunyango,

ang Dakilang Manggagaya

                  Analyn F. Payumo

Gaya dito! Gaya doon! Gaya ng gaya. Yan ang Pinoy! Isang dakilang mangagaya. Kahit ano ginagaya. Tama man o mali, gagayahin. Basta uso, kakaiba at trending, pasok yan!

Kung bakit naman kasi may mga tao tayong nasasalubong na ang kulay ng buhok ay Red brown. Ang iba ay Bergundy. At ang iba naman ay trip na trip ang Blonde. Ang masasabi ko lang ay, “excuse me po!” Nasa Pilipinas pa rin ba ako? ''Itigil na ang pagbabalatkayo!'' Ginagaya ng karamihan at patok sa kabataan dahil kakaiba? Kung pagmamasdan, malayo man o sa malapitan, sila ay purong Pinoy. Walang alinlangan. Walang  pagdududa. Tanging sa istilo at kulay na lamang sila nagkakatalo-talo. Tila mga sisiw na ibat-iba ang kulay na madalas ay binebenta sa harap ng mga pook pasyalan at eskwelahan. Unang tingin lang, alam mong ito ay sisiw, galing sa iisang lahi. Nilulubog lamang sa ibat-ibang pintura para masabing natatangi. Upang maihiwalay ang sarili sa pagiging karaniwan, pagpapanggap ang kanilang kasagutan.

Marami akong nakikitang mga kabataan na hindi nakukuntento sa kanilang sariling kaanyuan. Marahil ay idolo nila ang mga korean Boy Band tulad ng Exo, CNblue at marami pang iba. Gayang-gaya nila ang istilo at pananamit ng iba. Nagpapahaba at nagpapakulay ng buhok. Matatawa ka dahil sa init ng panahon, trip na trip pa rin nilang magsuot ng long sleeves na polo, cardigan at jacket. Feeling nila nasa Korea sila, malamig ang panahon. Kahit na ang totoo ay pinagpapawisan naman.

Pati mga kababaihan, nakikigaya sa mga Amerikana sa pagsusuot ng mga maiikling short. Halos makita na nga ang kanilang kaluluwa ng dahil sa pagsusuot ng hanging blouse na may partner pang usong-uso na pekpek shorts. Kayumanggi ang ating kulay. Hindi tayo tulad ng mga  Amerikano at Amerikana na mapuputi at makikinis ang kutis. Ang bawat porma ay may binabagayan. Ngunit tila ang lahat ay bulag na sa pangagaya. Bulag na sa pagsunod sa uso. Minsan masakit na sa paningin. Kahit di na bagay, sinusuot pa rin.

Hunyango ba tayo para gumaya ng gumaya sa iba? Ikaw? Hunyango ka rin ba?

Minsan naisip ko, baka ito na ang panahon para magpalit tayo ng pambansang hayop? Sa halip na kalabaw, bakit hindi nalang Hunyango ang kilalanin natin pambansang hayop?

Ang Pilipino magaling magpanggap, magaling manggaya. At kung kultura at katangian lang ang pagbababasehan sa pagpili ng bagong pambansang hayop, higit na tutugma ang Hunyango bilang pambansang hayop ng Pilipinas dahil sa ugali ng Pinoy na pagiging manggagaya lalo na sa bagong henerasyon ngayon. Kung pagmamasdan, hunyangong-hunyango na ang Pinoy ngayon. Wala nang originality,tila ang lahat ay replika na lamang.

Ano ba ang Hunyango?  Ang Hunyango ay isang uri ng hayop na sa english ay Chameleons. May kakayahan makapagbago ng kulay ng sariling katawan depende sa kulay ng madidikitan niya. Kung ano ang kulay na madikitan niya, ang magiging kulay niya. Tulad ng mga Pilipino, kung ano makitang kakaiba, ginagaya. Maging ang kultura ng iba, nais gayahin.

Samantalang masdan niyo ang kalabaw. Nasaan ito? Naroon sa mga probinsiya, nasa bukid, nag-aararo ng sakahan. Ang kalabaw na kilala sa pagiging masipag, ay ginawang pambansang hayop dahil inihahalintulad ito sa sipag ng Pinoy. Ngunit ang malaking katanungan, kung tayo ay nararapat pa bang ihalintulad sa sipag at tiyaga ng kalabaw? Kung ang marami naman sa ating Pinoy ay hindi na nagsisipag. At mas marami pa nga ang reklamo kaysa sa gawa. Umaasa nalang sa swerte ng buhay. 

Minsan nagkompyuter ako. kailangan ko kasi manaliksik para sa asignaturang Filipino. Ang hirap kasi ng critical essay. Nag search ako katangian ng Pilipino. Alam mo kung ano unang lumabas?

Masamang katangian ng Pilipino:

1. Gaya-gaya

2. Bahala na habit

3. Filipino time

Ouch! Ang sakit, nasabi ko. Tatak na pala ng Pinoy ang pagiging gaya-gaya. Ang tanong ko sa sarili ko, ''bakit?'' Paglingon ko sa katabi ko, nakita ko ang kasagutan. Hindi ko na pala kailangang magtanong kung bakit, dahil makikita muna sa iyong kapaligiran ang kasagutan. Pula ang buhok niya at ang pinapakingan niya ay foreign music. Kung bakit pula ang buhok niya? Siguro ito ang bagong uso sa planetang Mercury.

Kahit saan makakakita ka ng tulad nila. Parang isang virus na kay bilis kumalat at unti-unting bumabago sa kaanyuan ng Pinoy. Isa itong sakit na hindi kayang gamutin dahil habang tumatagal ay lalong nag-eenjoy ang tao sa mga pagbabago sa kanyang itsura, pananamit, pananalita, kilos at maging paniniwala. May isang kulturang lumalaganap maging sa ibang bansa, at sa isang banda may isang kulturang nawawasak. Kung kaninong kultura ang lumalaganap? At kung kaninong kultura ang nawawasak? Malalaman niyo..

Sa larangan naman ng musika, ang OPM (Original Pinoy Music) ay hindi na masyadong binibigyang halaga ni Juan ngayon, lalo na ng mga kabataan. Tila ba wala ng halaga ang sariling atin. Mas gusto na ng tao ang foreign music tulad ng k-pop, j-pop, awitin nila Katy Perry at Justin Bieber. Iba rin kasi mag idolo ang mga Pinoy, minamahal, sinusuportahan, at tinatanggap nila ito ng buong-buo. Kahit minsan pagkalimot na ng sariling atin na ang kapalit. Hindi na ito iniinda ni Juan ngayon. Basta ang uso ay uso. Ang sumunod sa uso ay IN. Sikat! Kakaiba! Yan ang paniniwala ng mga kabataan. Kapag against ka, manang ang tawag sayo, makaluma, walang taste, at kung anu-ano pang panlalait. Kung minsan masakit na. Hindi ba pwede makabayan ka lang sa sarili mong bansa?

Ang pagtangkilik at pakikinig ng instrumental music tulad ng harp at flute, ay tila napag-iwanan  at nalimot na talaga ng mga Pinoy. Bihira na ang nagtatiyaga nitong manood at makinig, at tila matatanda nalang ang may hilig. Mabuti pa nga ang ilang Amerikano na naroon upang pakinggan ang kakaibang talento ng Pinoy. Ang mga estudyante, naroon nga pero para sa program na kailangan ipasa para sa asignaturang Music. At kahit na naroon ang presensya ay halata naman di nasasayahan. Kung hindi nagtetext, ay naglalaro ng candy crash.

Nakakalungkot isipin ang mga Pilipinong naturingan, ipinanganak at lumaki sa bansang Pilipinas, tila hindi na marunong magsalita ng sarili niyang Wikang Tagalog. Mayroon tayong asignaturang Filipino ngunit hindi naman binibigyan pansin ang pagtuturo maging ang wikang gamit natin. Kaya't ang mga Pinoy habang sumasabay sa pagsulong ng henerasyon, habang ang mga kabataan ay nalilibang sa paggamit ng mga bagong likhang wika tulad ng Jejemon, Gaylingo, Taglish at marami pang iba. Kasabay naman nito ang paglimot at pagiging bobo ng mga Pilipino sa mga malalalim na salitang Tagalog tulad ng salumpuwit, salipawpaw,  at marami pang iba na hindi na alam ng mga kabataan ang kahulugan. ''Hello po?'' Kung hindi ninyo napapansin, nagiging tanga na tayo sa sariling wika natin.

Ang Barong Tagalog na pambansang kasuotan natin. Kailan ka huling nakakita nang may nagsuot nito? Gaano ba kaliit ang tingin natin sa kultura natin, na kahit pagsuot ng Barong Tagalog ay kinakahiya na natin? Sa tuwing nakakakita tayo ng mga Pinoy na may suot nito, ang tanong natin ay, ''kung saan ang burol?'' Pamburol nalang ba para sa atin ang Barong Tagalog? Samantalang pag nakakakita tayo ng mga lalaking naka suit o amerkana, ang tingin natin ay gwapo, gentleman at yummy. Anong pinagkaiba ng pagsuot ng amerkana sa Barong Tagalog? Dahil ba sa nauuso ang formal suit? Samantalang ang Barong Tagalog ay napaglumaan na? Sabagay ang awkward nga naman suotin ang Barong Tagalog sa panahon ngayon, lalo na't wala na ito sa uso. Ang Barong Tagalog na dating madalas ginagamit sa kasal, ngayon formal suit na ang nais ng karamihan. Patay na lang ba ang nagsusuot nito ngayon? Hihintayin mo ba muna mamatay ka, bago ka magsuot ng Barong Tagalog?

Maging ang pagpapalabas ng mga koreanovela, tsinonobela, japanovela at taiwanovela sa mga telebisyon ay kinahihiligan na rin subaybayan ng mga Pilipino. Nagugustuhan natin manood dahil ito ay kakaiba sa nakasanayang palabas dito sa atin at ang hangarin makita ang kultura nila sa pamamagitan ng panonood ng mga telenobela ng ibang bansa na isinasalin sa Wikang Tagalog upang higit natin maintindihan ang istorya. Subalit karapat-dapat ba na gayahin pa natin ang mga gawa nila? Isang magandang ideya ang panonood nito upang higit natin maintindihan  ang kultura ng iba at baka sakali maging daan ito upang magkaroon ng pagkakaunawaan ang bawat bansa sa mundo kahit sa pagkilala man lang ng kultura ng iba. Subalit tila kalabisan na ata sa tuwing ginagaya natin ang mga sumikat na koreanovela dito sa Pilipinas. Ang ''My Girl'' na pinalabas na dati bilang koreanovela at muling pinalabas noon na pinagbidahan ni Kim Chui at Gerald Anderson. Hindi lang yan! Marami nang mga telenobela ng ibang bansa ang inulit ng mga Pinoy tulad ng Green Rose, Coffee Prince, Kim Sam Soon, Full House, Temptation of Wife, at marami pang iba. Sabi nga ng nakapanayam ko, ''kung minsan nakakasawa na ang paghain sa atin ng mga TV network ng mga telenovela ng mga karatig bansa, pagkatapos uulit-ulitin pa.'' Bakit kailangan natin sundan ang yapak nila kung pwede naman tayo gumawa ng sariling atin? Pati ba naman sa panonoorin, magpapaalipin tayo sa kanila? Mayroon tayo sariling galing. Bakit hindi natin ipakita ang sariling atin?

May mga pagkakataon nga na gusto kong tanungin ang iba kung tayo ay Pinoy pa rin ba o Chinese na? Noong sumapit ang Pasko at Bagong Taon, ramdam na ramdam ko ang pagiging Pilipino. Subalit ngayong Chinese New Year na, napagtanto ko na ang mga Pilipino pala ay unti-unti nang nasasakop ng kulturang Tsino. Ang mga Pinoy nagdiriwang ng Chinese New Year kahit di naman tayo Chinese. Naghahanda ng mga prutas at tikoy. Lahat ay nakikisaya sa count down ng pagpasok ng Chinese New Year. Naniniwala sa zodiac sign at mga year of the monkey, pig, horse at marami pang iba. Ikinukonsulta ang buhay pag-ibig at career sa horoscopes, maging ang lucky color at lucky number for the day. Sumusunod sa mga pampaswerte o mas tinatawag natin Feng Shui. Nagsusuot ng bracelet na pampaswerte. Di ba, ang lahat ng ito ay kulturang instsik? Pero, oops! Teka lang ah! Ito ba talaga ang gusto niyo? Ang magpasakop sa kulturang Intsik?

Ang panig ng mga kapwa natin Pilipino sa pagiging gaya-gaya ay nahahati.

Karamihan ay sang-ayon lalo na ang mga kabataan na tila nasasayahan sa pagbabagong nararamdaman. Gusto nila ang pakiramdam na sila ay IN. Ang feeling na nakakasabay sa uso. Sa paggaya ng iba, nararamdaman nilang  nagiging bahagi sila ng kasikatan ng mga iniidolo nila.

Ayon sa mga nakapanayam ko, isa sa mga estudyante sa EARIST, BS in Education in Mathematics, ''nagsimula silang mahalina sa mga Korean dahil sa looks nilang taglay. Kakaiba ang kagwapuhan at kagandahan nila kumpara sa mga Pinoy.'' At marahil dahil sa paghanga, nagnanais tayo maging tulad nila, Pinipilit gayahin ng tao ang looks, pananamit at style ng buhok ng iba. Dagdag pa niya, ''ang Korean music, bagama't hindi naiintindihan ay nagiging maganda sa pandinig dahil sa ito ay kakaiba, maganda ang tunog at tila bagong musika kumpara sa nakasanayan natin.'' 

Ayon naman sa isang fashion designer, ''sa pagbago ng henerasyon natin, natural lang na magbago ang taste ng Pinoy sa pananamit.'' Aniya'y, ''it shows how versatile we are in changes.'' At ang sabi ng isa sa aming kapitbahay, ''sa paggaya natin ng pananamit nila, nababago natin ang ating sarili.'' Naitatago nito ang tunay na tayo, pati na rin ang nga kahinaan natin, sa halip nakikilala pa nga bilang astig. Sunod sa uso! Sikat! Ito ang gusto ng mga kabataan, ang maging sikat. Ayaw nila ng pakiramdam na napag-iiwanan. Ang sabi nga nila, ''just go with the flow.'' Ito na kasi ang ang nakasanayang mundo nila, ang bagong henerasyon.

Subalit may mga tao ding hindi sang-ayon. Ayon sa nakapanayam kong mag-aaral, ''hindi ako pabor dahil ang bawat lipunan ay may kanya-kanyang kultura tulad nating nasa bansang Pilipinas. Kinikilala tayo bilang mga Pilipino dahil sa sinusunod nating sariling kultura. Hindi na tayo tatawaging Pilipino kung ibang kultura na ang paniniwalaan natin. Halimbawa, kung gagayahin natin ang mga Amerikano, ang mga dugo natin ay Pilipino pero tatawagin na tayong Amerikano kasi nasa ilalim na tayo ng mga paniniwala nila, kaya tila tayo na rin ang nagpasakop.''

 

Sino ba naman kasing tao ang nanaisin magpasa ilalim sa kultura ng iba? Tayong mga Pilipino  ay matalino, magaling, at madiskarte. Bakit hindi natin gamitin ito sa pag unlad ng sariling atin, sa halip na gamitin sa pangagaya tulad ng mga ginagawa ng karamihan. Ang maging Dakilang Mangagaya. Maging isang Hunyango ng ibang kultura. Habangbuhay nalang bang gaya-gaya ng ibang kasuotan, itsura,  at paniniwala ang pangarap mo? Ayaw mu ba makilala ka bilang isang Pilipino? Na sumikat hindi dahil sa pangagaya kundi dahil sa iyong sariling angking talino, galing at orihinal na talento, at hindi gaya-gaya lang?

Tayo ay mga Pilipino! At ang bansang Pilipinas ay atin. May sarili tayong kultura na dapat natin pagyamanin. Ilang daan taon din tayo sinakop ng Kastila, Amerikano at Hapones at pinilit ipalunok sa atin ang dala-dala nilang kultura. At ngayon taglay na natin ang ganap na kalayaan tayo pa ba ang maghahabol sa ibang mga karatig bansa para mapasailalim sa kultura nila?

Ang sabi nga ng isang mag-aaral na nakapanayam ko, ''hindi ako pabor dahil nawawalan tayo ng sariling opinyon. Nakukulong tayo sa paraan nila, hindi sa sariling atin.''

Hindi ko sinasabi na masama ang gumaya, kung para naman ito sa ikabubuti natin. Bakit hindi? Di ba? Ngunit kung gagaya man tayo sa iba, gayahin natin yung pagiging maunlad ng bansa nila, hindi yung kultura nila. At kung hahanga man tayo sa kultura ng iba, sana inspirasyon lang ang kunin natin. Huwag nating limutin ang tatak ng pagkatao natin.

Lubha akong nabagabag sa reaksyon ng isang kabataan nang tanungin ko ang panig niya sa pagiging gaya-gaya ng Pinoy sa kultura ng iba. Ang sagot ng isang mag aaral, ''wala akong pakialam. Sunod ako sa  in. Wala akong pakialam sa kapwa ko Pilipino.''

Natakot ako sa sagot niya. Kung ang lahat ng kabataan ay walang pakialam sa kanyang kultura, sino pa kaya ang magpapahalaga sa sarili nating kultura? 

Marahil sampung dekada mula ngayon, ang Kulturang Pilipino ay tuluyan ng mawawala at malilimot. Ang bansang Pilipinas ay hindi na magiging tahanan ng mga Pilipino, kundi lugar ng mga taong may ibat-ibang paniniwala at kultura. At kapag tayo ay nagpatuloy sa pagiging uto-uto at pagiging gaya-gaya sa kanila, tayo ay tuluyang masasakop at makukulong sa kultura ng iba. Magiging alipin ng paniniwala nila. Hahayaan ba natin mangyari ito?

Baka ang minamahal nating islang Luzon ay tuluyan ng pagharian ng Kulturang Intsik at ang Visayas ay masiyahan na sa pagsunod sa Kulturang Koreano.

Hindi natin namamalayan. Habang tuwang-tuwa tayo sa paggaya sa kanila at pagiging IN, nagiging anino na pala tayo ng kultura ng iba.

Baka dumating na ang panahon na hindi na mamamayang Pilipino ang tawag sa atin. Hindi na rin si Juan Dela Cruz, kundi si Juan Hunyango.

Ikaw? Nais mo bang habang-buhay nang ikabit sa katangian ng  pagiging Pilipino natin ang ugaling ''gaya-gaya?''

Pinoy ka? Makialam ka! ''Lets change the world, ika nga''

Ang tunay na Pinoy, hindi selfish..